Gancaran (Prosa Bali Anyar)

WIRASAN PROSA BALI ANYAR

Wangun prosa Bali anyar kabaos gancaran ring susastra Bali purwa. Luir prosa Bali anyar wenten marupa cerpen, novel, miwah drama, sering kabaos cerita fiksi. Dadosipin, cerpen Bali wantah silih sinunggil kria sastra Bali anyar mawangun prosa sane ceritane cutet. Nyritayang urip tokohnyanne wantah akidik, nenten jangkep kadi ring novel. Punika mawinan cerpen Bali sering kabaos satua bawak utawi cerita cutet.
Teks prosa sane manurda "Tresna Sida Gelahang" puniki marupa silih tunggil wacaan ,abasa Bali sane rumasuk prosa Bali anyar (sastra modern) sane mawasta cerpen. Indayang wacen teks cerpen ring sor puniki becik-becik gumanti prasida resep ring daging ipun.

NGAWACEN CERPEN BALI

Tresna Sida Gelahang 

Dugas dados sisya ring SMA tiang seneng nyarengin organisasi siswa intra sekolah ( OSIS) sane wenten ring sekolah lan warsa puniki pinaka galah sisya anyar nyarengin Masa Pengenalan Lingkungan Sekolah (MPLS) tiang dados panitia punika.
Matan ai sampun medal nyiriang semenganne sampun rauh, makesiab tiang ningalin galah sampun jam 06.30 ngenggalang tiang nuju sekolah, saget tiang ningalin muani sane nenten tiang uning wastan nyane. Desiran anginne nyinahang ade rasa sane len sane tiang rasayang nanging tiang ten uning rasane punika. Sisya anyar sampun kumpul ring arep wantilan sedek ento malih tiang ningalin muani sane tiang cingakin wau, muani ento panyingakanne paling lantas  nenten makeneh  tiang maekin muanine ento.
“Ampura beli, dados tiang uning beli kenapi? tiang ningalin beli paling gati uling tuni.”
“Niki gek tiang paling ngalih ruangan OSIS.”
“Oh kenten dados tiang nulungin ngalih.”
“Oh Nggih, suksma.”
 “Ngiring beli tiang ngtehang ngalih ruangan.
Lantas tiang ajaka dadua ngalih ruangan, nanging ditu lantas tiang mataken.
“Beli yening dados tiang uning, sire wastanne?”
“ Oh engsap beli nyinahang raga, Tiang mawasta Bagus. Yening gek?”
“Tiang mawasta Ayu, jurusan napi beli?”
“Tiang jurusan Multimedia, gek pasti Akuntansi kan?”
“Ados uning?”
“Nike sampun wenten ring name take.”
“Haaa…haa...”( tiang kedek ajaka dadua).
Sesampun kedek saget suasanane sepi, lantas tiang malih mataken.
            “Beli dados tiang mataken kidik?”
            “Dados, jagi mataken napi?”
            “Beli sampun madue tunangan?” Ningeh pitaken tiang punika lantas Bagus bengong lan ngenggalang ia nyautin.”
            “Heehee durung.”
            “Oh kenten, ampura nggih beli tiang mataken kenten.”
            “Nggih ten kenapi.”
Sedek rahina ento tiang ngajak Bagus sayan paek, nanging rahina salanturne nenten sakadi napi sane tiang arepang.
Wengine sampun rauh, deburan ombak ngicalang sepine ring wengi  pasihe, Pasih Sanur rame luh muani pada rauh ngicalang sebet ati. Tiang negak ring duur batune ngajak muani sane mare a minggu tiang uning sambilang nyingakin damar langit sane mangkin nyunarin jagate. Sayan makelo bebaosanne sayan nenten prasida tiang uning pamuputnyane. Kanti rasa puniki nenten malih prasida ngengkebang.
 Saget muani sane bagus mawasta Bagus punika makenyem lan ngeraos “Tiang tresna ngajak gek”, ningeh munyi buka keto bayune terasa ring tangkah nenten prasida tiang nyautin. Nanging rasa bagia punika nenten makelo tiang rasayang, rikala ento Bagus malih ngeraos “Nanging beli nenten prasida dados tunangan adi, nyakke adi dadi tunangan a wengi manten krana beli nenten nyak adi kuciwa nyanan, milih beli dados tunangan adine.”
 Ningeh munyi buka keto, yeh paningalanne pesu lantas tiang ngeraos “Napi musti tiang kuciwa yening niki sampun dados keputusan tiang”
”Nanging Beli takut yening benjangne gek lakar kuciwa, yening adi ten nyak dados tunangan a wengi beli. Engsapang manten bebaosan beli ne wau, mangkin beli lakar nganggep gek ento adek beli manten lan keto masih gek musti nganggep beli ento beli manten nenten lebih, nyanan makelo-kelo rasane punika pastika lakar ical”, keto pasaut Bagus teken tiang sambilanga ngapus yeh peningalan tiang.
“Sapunapi yening rasa puniki nenten prasida ical?. Sepatutne beli nenten ngungkapang tresna punika. Aluh gati beli ngomong lakar dadosang tiang tunangan a wengi, napi beli nenten nyingakin rasa tiang sapunapi? yening beli nenten seken ngajak tiang, diolas beli sampunang malih rasane puniki pelalianga lan de malih  ngomong tresna ngajak tiang”. Sampun telas tiang ngeraos kenten lantas tiang ninggalin pasihe lan nuju umah sane nenten joh saking genah pasihnyane.
Tiang muka pintu kamar sambil ngetel yeh peningalanne, lantas tiang ngerebahang raga ka duur kasure lan makta dewek tiange ka tengah ipianne ngarepang mangda rasa puniki prasida ical benjang. Suaran siape pada pakruyuk lantas tiang bangun uli sirep nanging rasa sakit puniki enu masih karasayang. Matan Ai sayan negehang enggal-enggal tiang nuju sekolah. Gelis satua sekolah rahinane mangkin sampun telas, ulian luwe sane karasa tan sida tiang nanggehang enggal-enggal tiang nuju dagang sane wenten ring samping kelas. Neked ditu tiang makesiab lan terasa sesek ring tangkah nepukin anak muai sane tiang demenin ngajak anak luh elenan. Lantas nyaru-nyaruang tiang nenten ningalin Bagus sane negak ring kursi samping dagang nasine.
“Buk numbas nasi bungkus nggih, siki manten” keto tiang ngeraos teken dagang nasine, lantas  Bagus ningalin dewek tiang sane majujuk ring arep dagang nasine.
Bagus ngaukin tiang sambilange makenyem “ Ayu…Ayu….”. Ningeh Bagus ngaukin lantas tiang nyautin.
“Eh, beli ngajak sire meriki?”
“Niki ngajak tunangan tiang” sambilanga makenyem.
Ningeh raosne Bagus buka keto tangkahhe sayan sesek, tiang makeneh napi niki awinan Bagus nenten nyak dados tunangan tiang lan ene sane ngeranayang  ia  ngajakin tiang dados tunangan a wengi manten. Mare ibi ia ngeraos tresna, nanging apa ane tiang tepukin jani,  ia ngajak tunanganne.
Ningalin tiang bengong, malih Bagus ngaukin.“Ayu, ngudiang bengong?”
“Eh, ten kenapi beli, maluan nah beli” keto pasaut tiang sasampun nyemak nasine sane sampun kawungkus.
Neked ring jumah, tan karasa yeh paninglanne ngetel, sebet ane karasayang ring ati. Nanging tiang inget tresna sane tiang rasayang nenten prasida kawales. Sedek rahinane ento tiang ajak Bagus nenten malih makunyit di alas lan nenten malih uning gatrane, mangkin tresna sane wenten tetep stata karasayang yadiastun tresna puniki tan sida gelahang.


Olih; I Made Sartawan



UNSUR INTRINSIK CERPEN BALI

Wirasa utawi Pengresep
Yening ngeacen kria sastra, pacang metu pangresep, ngeresepin daging susastra sane kawacen. Sang sane ngwacen nampenin daging pikayun pangawi sajeroning kria sastra punika. Pikolihe ngwacen kria sastra ketah kabaos unsur intriksik. Unsur-unsur intriksik kria sastra, luir ipun : (1) tema, (2), tokoh miwah penokohan, (3) amanat utawi piteket, (4) alur cerita, miwah (5) latar cerita.

  1. Tema
    Tema teges ipun unteng daging pikayunan utawi Ide Pokok, gagasan, khayalan, sane kawedar antuk pengawi ring reriptannyane. Biasane, tema puniki maiketan ring amanat, duaning reriptan kria sastra matetujon pinaka tuntunan ring prajana sane ngwacen kria sastra puniki.
  2.  Tokoh miwah Penokohan
    Tokoh mateges sang sane kaceritayang ring kria sastra, inggian marupa jadma (manusia) utawi buron (binatang). Tokoh-tokoh punika madrebe gegaduhan, bikas, utawi karakter sung-suang. Karakter tokoh-tokoh cerita kabaos penokohan. Punika sane mawinan wenten (1) tokoh protagonis (tokoh sane mabudi sadu, baik), (2) tokoh antagonis (tokoh sane nungkasin kabecikan) saha (3) tokoh pembantu (panegep).
  3. Amanat/Piteket
    Amanat pateh ring pesan, petuah utawi piteket, pakeling, tuntunan sane kasisipin ring kria sastra mangda prasida pinaka gegamelan utawi sepat siku-siku maparilaksana ring jagate. puniki becik pisan duaning kria sastra maderbe wigunan ngibur (panglilacita), edukatif (ngajahin), miwah panyobyah (penyampaian informasi).
  4. Latar/Setting
    latar utawi setting, istilah kria sastra sane mateges genah utawi galah. Ring dija kria sastra punika kaceritayang. Napi ke nyeritayang kahuripan ring kota, ring desa, ring pagunungan, utawi tiosan. Taler ri kala asapunapi cerita kria sastra punika kaceritayang, napi ke cerita punika duk pamadegan Dalem Waturenggong, duk perang puputan margarana, ri kala wengi, utawi ri kala sememng.
  5. Alur Cerita
    Alur Cerita sajeroning kria sastra sering kanggen panegep seseleh utawi analisis. Asapunapi penceritaan utawi tata sulur nyatwayang cerita punika? Napi alurne datar utawi biasa kemanten, napi ke akeh madaging konflik utawi ketegangan, sapunapi taler pamuputnyanne?


Related Posts

There is no other posts in this category.

Posting Komentar

Subscribe Our Newsletter